Við hjónin fluttu í Mosfellssveit fyrir 35 árum, keyptum lítið raðhús í Arnartanganum.
Ég man fyrstu árin okkar á nýja staðnum og hversu skelkuð ég var oft þegar óveðrin gengu yfir á veturna og ég var alltaf að bíða eftir að rúðurnar myndu splundrast þegar þær bylgjuðust út og inn. Þá var lítið um hávaxinn gróður og frekar skjóllítið. Við búum ennþá á sama staðnum en í dag er mjög skjólgott hérna og maður finnur varla fyrir óveðrum lengur. Hvað veldur? Jú, í flestum görðum hér í kring eru tré, sum jafnvel há og krónumikil. Austan við Arnartanga er þreföld röð af háum og fallegum öspum sem tekur allan mátt úr austanrokinu sem er aðalóveðursáttin hér.
Í Varmárskólanum þar sem ég vann lengi vel var oft erfitt að hafa börnin úti í frímínútunum. Það var nefnilega efnisnáma austan við skólann og í hvassviðri var mikið sandfok yfir svæðið, alveg inn í Holtahverfið. Þá var ekki verandi úti. Í dag er þarna fallegt útivistarsvæði, svonefndur Ævintýragarður sem býður upp á marga möguleika. Bærinn hefur gert mjög gott á sínum tíma að kaupa þetta land og græða upp. Sandfok og skaflamyndun við skólann og í Holtahverfinu heyrir að mestu sögunni til.
Það er vitað mál að ræktun á skógi og skjólbeltum hefur veruleg áhrif á nærveðrið. Og svo tölum við ekki einu sinni hér um alla kolefnisbindingu sem skógræktin skapar. „Græni trefillinn” á höfuðborgarsvæðinu tekur á sig betri og betri mynd. Þar leggja bæjarfélögin sitt af mörkum að græða upp og skapa skjól á stærri skalanum.
Víðar í bæjarlandinu okkar vaxa upp myndarlegir skógar. Skógræktarfélagið okkar hefur mestan heiðurinn af því. En undanfarið hefur bærinn einnig komið að þessu. Það er ekki lengur á færi fámenns hóps áhugamanna að sinna öllu því sem fellur til við umhirðu skógana.
Skiptar skoðunar eru um það hvar á að rækta tré og hvaða tegundir. Hávaxin tré eins og ösp og greni eiga ekki allstaðar heima. Ekki í litlum görðum og ekki á stöðum þar sem við viljum njóta útsýnisins. Ösp og greni eru hins vegar afar gagnleg til skjólmyndunar á opnum svæðum, þau vaxa hratt og þola flest allt. Til að losna við leiðinlega fræullaþekju frá öspunum má passa sig á að nota karlkyns plöntur. Öspin er nefnilega sérbýlistré, sem sagt annaðhvort karl eða kona.
Þeir sem vilja ekki há tré í görðunum sínum ættu að huga vel að tegundarvali. Ekkert er ljótara en að sjá tré sem er búið að „kolla“, saga ofan af. Og öspin sem er búið að misþyrma þannig „þakkar fyrir sig“ með því að mynda ótal rótarskot.
Þar sem ég á heima er örstutt á göngustíg með frábæru útsýni á Esju og Leiruvoginn. Þarna geng ég oft við sólarlag eða stjörnubjartan himin og norðurljós. Á svona stöðum á ekki að planta trjám sem munu skyggja fyrir útsýni. Því miður hafa menn þarna plantað, meira af kappi en forsjá, sitkagreni sem eru núna að ná metrahæð. Eftir nokkur ár munu þau spilla útsýninu. Þá er hætta á að menn taki lögin í sínar hendur og fella eða skemma þessi tré. Nú þegar ber svolítið á því. Metra há tré eru verðmæt og hægt væri að flytja þau annað, á staði þar sem vantar skjól, t.d. við skóla, leikvelli og útikennnslusvæði. Eða allavega leyfa skógræktarfélaginu að taka fallegustu trén og selja sem jólatré og bjarga þar með verðmætum.
Það má segja að skógrækt á Íslandi sé að slíta barnskónum. Hún er ennþá ung grein en á sér greinilega mikla framtíð. Fagþekkingin er að aukast og aðferðir verða sífellt betri og árangursríkari.
Mosfellsbærinn okkar er fallegur og grænn bær með marga möguleika til útivistar. Höldum áfram að rækta skóg og bæta landið á þar til heppilegum stöðum með heppilegum tegundum.

Úrsúla Jünemann, kennari á eftirlaunum, leiðsögumaður og náttúruvinur.

Við lifum á tímum skyndibita og skynditísku. Þegar við opnum blöðin, eyðum tíma á fésbók eða vöfrum um á alnetinu er endalaust verið að kynna okkur fyrir nýjustu tísku.
Það þykir algjörlega saklaust að kaupa sér nýjasta stílinn, jafnvel þó að fataskápurinn sé troðfullur. Það eru ný mynstur, ný snið, nýir litir sem koma í búðirnar reglulega og þá finnst mörgum erfitt að vera í tísku síðasta árs. Eða hvað?

Ég þekki fólk sem kaupir nær aldrei nýjar vörur umhverfisins vegna, byrjar fyrst að skoða það sem það vantar í t.d. Kolaportinu eða búðum Rauða krossins. Margar af mínum uppáhaldsflíkum í gegnum tíðina hafa verið fundnar í búðum góðgerðasamtaka í þeim borgum sem ég hef búið í. Börnin mín ólust upp í fötum sem ég keypti fyrir lítið fé í sams konar búðum. Samt voru þau alltaf fín, enda rata föt þeirra sem eyða miklu fé í föt til t.d. Rauða krossins. Í Mosfellsbæ er haldinn reglulegur skiptimarkaður á barnafötum þar sem fólk getur komið með þær flíkur sem börnin þeirra hafa vaxið upp úr og fengið stærri flíkur sem þau passa í. Þetta er algjörlega frábært tækifæri, en mjög fáir nýta sér þennan skiptimarkað. Hvers vegna skyldi það vera? Líklega er það vegna þess að fólk gerir sér ekki grein fyrir þeim umhverfisáhrifum sem fataframleiðsla veldur.

Tökum t.d. hettupeysu úr bómull. Það þarf yfir 10.000 lítra af vatni til að framleiða peysuna! Það væri nóg drykkjarvatn fyrir 13 manns í ár! Það þarf 15.000 lítra af vatni til að framleiða gallabuxur. Fataiðnaðurinn er í topp 5 sætum þess iðnaðar sem mengar mest í heiminum – og er þar í hópi með olíuframleiðendum. Eitt hundrað milljarðar nýjar flíkur eru framleiddar árlega. Bómull er nýtt í 43% af flíkum sem eru seldar í Evrópusambandinu. Á bómullarökrum er notað skordýraeitur sem mengar vatn og er skaðlegt fyrir þá sem vinna á ökrunum. Efnin eru lituð með litarefnum sem skaða þá sem vinna við litunina og mengar vatn. Í Indónesíu, þar sem 400 fataverksmiðjur er að vinna á bökkum Citarum-ánnar, er að finna eitruðu þungmálmana kvikasilfur, kadmíum, blý og arsenik. Aralvatn í Kazakhstan hefur stórminnkað vegna áveituvatns til bómullarræktunar.

Þegar við kaupum okkur ódýran skyndibómullarbol sem er aðeins notaður í nokkur skipti og lendir síðan í gámi í Sorpu, erum við ekki að borga fyrir allan þann kostnað sem til féll við framleiðslu bolsins. Við borgum ekki fyrir umhverfisáhrifin, heilsuáhrifin eða samfélagsáhrifin. Algjör vitundarvakning er nauðsynleg til þess að fá fleiri til að hugsa sig um tvisvar áður en skroppið er í búð til að kaupa enn eina flíkina.

Á Íslandi getum við staðið okkur miklu betur, verslað í búðum sem selja notuð föt eða tekið þau í skiptimarkaði Rauða krossins. Þið eruð öll velkomin á skiptifatamarkað í húsnæði Rauða kross Mosfellbæjar í Þverholti 7 á miðvikudögum frá 13-16 (13-18 eftir áramót) þar sem unnt er að skipta á fötum á börn 12 ára og yngri. Þannig getið þið orðið umhverfisvinir og um leið kennt börnunum ykkar að láta sig umhverfið varða.
Þess má geta að fatamarkaðurinn verður einnig í Kjarna þann 1. desember ásamt fleiri góðum gestum. Tilvalið til að gera jólainnkaupin á hagkvæman og vistvænan máta.

Kristín Vala Ragnarsdóttir,
meðstjórnandi hjá Rauða kross Mosfellsbæjar

Árni Jón Hannesson, umsjónarkennari í Varmárskóla hefur kennt mörgum nemendum þar á bæ. Hann hóf kennslu við Varmárskóla árið 1998. Hann hefur allar götur síðan tileinkað starf sitt börnum, menntun þeirra og velferð.
Árni hefur verið að þróa kennsluefni fyrir börn alveg frá því að hann hóf störf sem kennari. Haustið 2017 byrjaði hann að bjóða bráðgerum nemendum viðbótarkennslustundir. Kennslustundirnar eru í boði eftir hefðbundna kennslu og hafa nemendur Varmárskóla ásamt nokkrum nemendum Krikaskóla mætt í þessa skapandi tíma hjá Árna.
En gefum Árna orðið:
„Ég leyfi nemendum svolítið að ráða hvað er rætt um hverju sinni. Hvað langar þau að læra meira um, hvar liggur áhuginn. Það hafa verið að mæta hjá mér 15-20 börn úr 4. til 5. bekk annan hvern þriðjudag, svo hina þriðjudagana hafa verið að mæta 18-23 börn úr 6. til 8. bekk.
Í einni kennslustundinni tókum við fyrir umræður um Hubble sjónaukann, skoðuðum myndir og myndbönd. Út frá þeirri umræðu spratt áhugi barnanna á sólinni. Við skoðuðum myndbönd af sólinni, stjörnuþokum, vegalengdum í alheiminum, lofthjúp jarðar og nokkrum þekktu, stjörnum í okkar ímynduðu stjörnumerkjum, s.s. stjörnurnar í Órionþokunni, Fjósakonurnar 3 og Andrómedu og margt fleira.
Reikistjarnan Mars er í miklu uppáhaldi hjá mér og krökkunum. Við erum búin að skoða myndir af algengum hlutum og lífverum sem eru teknar í gegnum rafeindasmásjá.“
Eins og fram kemur í greininni er Árni duglegur að leyfa áhuga krakkanna að ráða för. Stjörnufræðin er þar ofarlega á blaði og vildu krakkarnir vita ýmislegt um fjarlægðir og stærðir. Sífreri og metangas ásamt öðrum náttúrufyrirbærum er eitthvað sem vekur áhuga barnanna.
Árni vinnur með ýmis stærðfræðihugtök eins og flatarmál og ummál. Einnig hefur hann verið duglegur við að kenna stærðfræðina verklega eins og að búa til þvívíddarform, þríhyrninga og ferstrendinga. Krakkarnir reikna svo stærðfræðidæmi út frá hugtökunum. Svo er tilvalið að ljúka tímanum með því að skoða myndband úr alheiminum þar sem stærðarhlutföll eru vegin og metin.
Sem sagt alltaf gaman í Varmárskóla.

Ásgerður Inga, Elfa Dís Austmann, Kristín Svanhildur
Kennarar í 1. bekk Varmárskóla

Ein hliðin á grundvallarréttindum okkar í nútímasamfélagi er að lifa í góðu og hollu umhverfi.
Þessu er víða ábótavant – einnig í Mosfellsbæ. Það ætti að vera markmið stjórnvalda – alltaf – að kappkosta að bæta samfélagið og þar með umhverfið.
Mjög víða blasa við verkefnin í Mosfellsbæ:
Loftgæðum er víða ábótavant og þyrfti að bæta. Sérstaklega þarf að fylgjast betur með þar sem mengun er töluverð t.d. við Vesturlandsveg. Setja þarf upp mælitæki þar sem fylgjast má betur með þessum málum. Koltvísýringur, brennisteinsgufur og aðrar varhugaverðugar lofttegundir eru eðlislega þyngri en venjulegt loft og mætti því setja upp þessi mælitæki nálægt gamla Brúarlandi. Þar er sérstök ástæða til að fylgjast með loftgæðum enda skólastarfsemi í Brúarlandi.
Suma kyrrláta daga þá logn er má búast við umtalsverðri loftmengun. Á gamlárskvöld hefur flugelda- og blysnotkun farið fram úr öllu hófi á höfuðborgarsvæðinu og hafa niðurstöður mengunar farið langt yfir öll heilsuverndarmörk.

Fyrsta skrefið til betra umhverfis er að fylgjast betur með með aðstoð mælitækni. Annað að setja þrengri reglur um notkun flugelda með það að markmiði að draga verulega úr mengun og hættu sem af þeim stafar.
Spurning að sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu taki sig saman um samstarf við Landsbjörg sem yrði falið að sjá eftirleiðis um þessi flugeldamál með dyggum stuðningi sveitarfélaga og annarra aðila sem málið láta sig varða.
Það hefur gefist mjög vel á Þrettándagleði í Mosfellsbæ undanfarna áratugi og er til fyrirmyndar. Þar er með öllu stranglega bannað að skjóta upp flugflaugum og varhugaverðum blysum enda þúsundir fólks samankomin og mjög mikil slysahætta er til staðar ef handvömm verður. Og Björgunarsveitinni Kyndli hefur verið falið að sjá um flugeldasýningu í lok atburðar með mjög góðum árangri. Með því að hafa betri stjórn á þessum flugeldamálum mættu sveitarfélög spara sér umtalsverðan kostnað af tiltekt eftir gamlárskvöld.

Annað mál:
Göngustígar eru víða í Mosfellsbæ en ekki alls staðar. Hvers vegna hefur t.d. ekki verið lagður göngustígur meðfram veginum að Reykjalundi frá Reykjavegi? Þar hefur um langa tíð verið starfrækt endurhæfingarstöð og óskiljanlegt að þarna liggur enginn göngustígur en komast má að Reykjalundi gangandi eftir krókaleiðum. Hvað er heppilegra en góðir göngustígar – einnig meðfram eða í nánd við aðalökuleið að Reykjalundi. Þá er Varmáin sérstakur kapítuli út af fyrir sig. Þar þarf að ljúka viðgerð stígsins meðfram ánni og er til vansa hversu það hefur dregist.

Víða um Mosfellsbæ eru auk þess gamlir göngustígar. Sumir þeirra eru börn síns tíma, voru fremur illa lagðir með fremur lélegum undirbúningi. Aðrir eru einfaldlega of mjóir og þyrfti annaðhvort að breikka eða leggja annan til viðbótar.

Við verðum að vinna sameiginlega að bæta umhverfi okkar og gera umhverfið betra fyrir börnin sem og alla aðra borgara.

Guðjón Jensson
arnartangi43@gmail.com

Viðreisn í Mosfellsbæ lagði fram tillögu í bæjarráði um að stofnaður verði sjóður til styrktar börnum efnaminni foreldra til íþrótta- og tómstundaiðkunar í Mosfellsbæ. Sjóður þessi hefði til ráðstöfunar um 1,5 milljónir króna árlega.
Íþróttaiðkun barna er jákvæð á allan hátt fyrir þau og á unglingsárum hefur íþróttaiðkun verulega jákvæð áhrif á líkamlegt ástand, andlegan og félagslegan þroska. Hún eykur ábyrga hegðun, námsárangur, trú á eigin getu og styrkir traust á samfélagið. Það er því afar mikilvægt að vel sé staðið að íþrótta- og tómstundaiðkun í bænum og að Mosfellsbær styrki áfram þau íþróttafélög sem starfa í bænum.
Það er hins vegar staðreynd að fjárhagsstaða foreldra hefur áhrif á þátttöku íslenskra unglinga í íþróttum. Samkvæmt niðurstöðum rannsóknar Ársæls Más Arnarssonar, prófessors við Háskóla Íslands frá árinu 2017 er brottfall úr íþróttum meira hjá þeim sem telja fjárhagsstöðu foreldra slæma en hinna sem telja hana góða. Alþjóðlegur samanburður er heldur ekki Íslandi í hag að þessu leyti og eru vísbendingar um að hér sé kostnaður við íþróttaiðkun barna meiri og fari hækkandi.
Það er því brýnt að brugðist verði við og við stöndum betur að verki. Sama í hvaða flokki við stöndum þá hljótum við flest að vera sammála um að gefa börnum jöfn tækifæri óháð efnahag heimila. Þannig er það ekki í dag, kostnaður við íþróttaiðkun barna er það hár að börn hafa ekki jöfn tækifæri.
Þessum viljum við breyta með þessari tillögu. Kostnaðurinn er ekki mikill en ávinningurinn getur verið það.

Valdimar Birgisson

Er heimurinn að minnka? Okkur finnst það stundum því við fáum innsýn (oft án þess að við leitum eftir því) og erum sjálf í tengslum við fjarlægar slóðir.
Við getum farið heimshorna á milli og heimshornaflakkið kemst jafnvel léttilega fyrir í sumarfríinu okkar. Það eru sem sagt töfrandi tímar fyrir mörg okkar sem njótum heimsmenningar. En við heyrum líka daglega af hryllilegum átökum í ýmsum heimshornum og flóttamannastraumurinn er víða, þótt ekki komi margir flóttamenn hingað.
Straumur verkafólks hingað er hins vegar talsverður. Mikið er um láglaunastörf hér sem verkafólk frá Evrópu er velkomið að sinna. Aðrir, helst fólk utan Evrópusambandsins fær enga vinnu hér, þótt það sé bláfátækt og fái ekki vinnu heima hjá sér.
Við Íslendingar erum hins vegar svo vel „í sveit sett“ að mörg okkar geta farið til nágranna okkar í Noregi og fengið þar góð laun. Það þykir sjálfsagt að fara, jafnvel þótt við séum ekki bláfátæk og getum fengið eitthvað að gera hér.
Við Íslendingar getum líka farið í háskóla víða um heim, og ég gerði einmitt það, fyrir akkúrat 30 árum. Ég valdi að kynnast mínum upprunaslóðum, Þýskalandi. Ég kynntist vel fólkinu mínu sem upplifði seinni heimsstyrjöldina, með öllum þeim hryllingi sem henni fylgdi eins og hungri og herþjónustu.
Ég man að mér fannst ansi pirrandi þegar ætlast var til af mér trekk í trekk að klára matinn á boðstólum af því ég væri svo ung …­ þangað til ég fattaði þetta með hungrið … Þegar samhengi fæst við raunveruleika annarra verður oft svo miklu auðveldara að takast á við það sem manni finnst ekki við hæfi (eða er framandi). Þegar ég var að alast upp hér heima kynntist ég dómum landans á seinni heimsstyrjöldinni. Þessir dómar höfðu þau áhrif á mig að ég skammaðist mín fyrir upprunann, langt fram eftir aldri.
En af hverju á barn að skammast sín fyrir uppruna sinn? Það er ekki gott veganesti. Auðvitað er það ekki ætlunin, en fjölmörg börn verða fyrir alls kyns misrétti vegna uppruna síns. Þetta á ekki bara við um börn, ég tala bara sérstaklega um þau því það auðveldar skilning á efninu. Ég er að tala fyrir frjálslyndi til hagsbóta fyrir samfélagið. Maður getur ekki vitað forsögu hvers og eins en maður kemst langt á fordómaleysi, velvilja og kurteisi í að móta gott samfélag.
Rauði krossinn hér í Mosfellsbæ vinnur að ýmsum fjölmenningarverkefnum. Síðasta vetur var hér brilljant enskukennsla í boði fyrir hælisleitendur, kennarararnir Björk Ingadóttir og Elín Eiríksdóttir (FaMos) gáfu vinnu sína í þágu hælisleitenda.
Fjölmargir Mosfellingar tóku svo til hendinni þegar flóttafólkið okkar frá Úganda kom hingað síðasta vetur, gerðu húsnæði þeirra vistlegt og leiðbeina þeim nú um íslenskt samfélag – fyrsta kastið hér á Fróni.
Hjá Rauða krossinum gefast ýmis góð tækifæri til að vera með og kynnast fólki víða að úr heiminum. Já, og Rauði krossinn í Mosfellsbæ er ávallt opinn fyrir góðum hugmyndum og hvet ég sérstaklega, frjálslynda heimsmenningarsinna að vera í bandi.
Með heimsmenningarkveðju.

Sigrún Guðmundsdóttir
ritari í stjórn RK Mosfellsbæ

Í Varmárskóla stunda hátt í 1.000 börn nám og er þetta kraftmikill hópur með fjölbreytta reynslu og styrkleika sem býr yfir mikilli lífsgleði og sköpunarkrafti.
Til að tryggja að börnin fái notið bernsku sinnar þarf að búa vel að yngstu íbúum bæjarins og leggja áherslu á snemmtæka íhlutun. Allir eiga rétt á kennslu við sitt hæfi og því þarf að taka mið af þroska hvers og eins, ólíkum þörfum og bakgrunni. Námsumhverfið þarf að vera hvetjandi svo hægt sé að laða fram hæfileika allra nemenda með markvissum hætti því öll börn eru einstök. Vellíðan í skóla er grundvöllur námsárangurs og því mikilvægt að nota fjölbreyttar uppeldis- og kennsluaðferðir til að geta mætt börnunum þar sem þau eru stödd.
Atómstöðin, Gerpla og Heimsljós eru stofur í eldri deild Varmárskóla sem nefndar eru eftir verkum nóbelskáldsins. Um er að ræða þrjú námsver, þar af tvö ný, þar sem allir nemendur geta leitað sér stuðnings varðandi nám og líðan og átt athvarf í erli dagsins.

Á stuttum tíma hefur Áslaug Harðardóttir, deildarstjóri sérkennslu í eldri deild, ásamt sínu góða starfsfólki unnið grettistak í að móta heildarsýn á aðstæður þar sem hagsmunir barnsins eru ávallt hafðir að leiðarljósi og lögð áhersla á að það fái verkefni, kennslu og stuðning við hæfi. Það hefur verið magnað að fylgjast með, síðan námsverin voru tekin í notkun, því trausti sem hefur myndast milli nemenda og starfsmanna sem standa alltaf vaktina, líka í frímínútum og hádegismat. Áslaug og hennar teymi leggja mikið upp úr að vera til staðar á „gólfinu“ og hlusta á nemendur í umhverfi þeirra til að geta betur sett sig inn í aðstæður hvers og eins af umhyggju og virðingu.

Nemendum á einhverfurófinu hefur verið veitt sérstök athygli og það skilað góðum árangri. En þjónustan er ekki bundin við afmarkaðan hóp nemenda heldur leita sífellt fleiri í námsverin sem vilja nýta sér þessa frábæru aðstöðu sem stendur öllum nemendum til boða. Mikil ánægja er meðal foreldra með þessa uppbyggingu þar sem umhyggja, sveigjanleiki, hvatning og virðing er í fyrirrúmi. Samskipti heimilis og skóla eru markviss, foreldrar meðvitaðri en áður um hagi barna sinna og hvaða þjónustu þau eru að fá.
Áslaug og hennar teymi eiga mikið lof skilið ásamt fræðsluyfirvöldum fyrir þá aðstöðu og vinnu sem lögð hefur verið í að gera námsverin að veruleika. Ánægjulegt er að sjá hversu vel nemendur taka þessari þjónustu og þann marktæka árangur sem hún er að skila. Áhugavert verður að fylgjast með námsverunum vaxa og styrkjast enn frekar enda mikilvægt að hlúa vel að styrkleikum hvers og eins þannig að börnin séu í stakk búin til að takast á við líf í síbreytilegu samfélagi.

Fyrir hönd stjórnar Foreldrafélags Varmárskóla
Elfa Haraldsdóttir